De problemen die mantelzorgers tegenkomen

Zie voor een praktijkvoorbeeld de lotgevallen van René S. http://www.pvdlende.deds.nl/index.php/2018/01/05/mantelzorger-rene-s-in-de-knel/

Mantelzorgers krijgen een steeds grotere rol in de zorg in Nederland. Driekwart van de zorg in Nederland wordt verleend door informele zorgverleners. Je zou verwachten dat de overheid en allerlei instanties het mantelzorgers dan ook mogelijk maken om voor een ander te zorgen. In plaats daarvan ondervinden veel mantelzorgers wantrouwen en tegenwerking die hun taak extra zwaar maakt. Beleidsmakers van de overheid hebben hun mond vol over de ‘participatiemaatschappij’, burgerschap, je eigen verantwoordelijkheid nemen en iets terug doen voor de samenleving. Mantelzorgers die dat allemaal doen worden geconfronteerd met een bureaucratie die belachelijke eisen stelt op het gebied van bewijsstukken en regels die contraproductief werken of tegenstrijdig zijn.

Er is daarbij sprake is van weinig of geen inlevingsvermogen voor de mantelzorger die het zwaar heeft door strikt formeel te reageren en mensen daarbij impliciet te beledigen vanuit een chronisch wantrouwen over de motieven van de mantelzorger. Dit komt niet alleen voor bij de overheid, maar ook bij woningbouwcorporaties, zorginstellingen en ziektekostenverzekeraars. Mantelzorgers worden verder geconfronteerd met falende en/of machteloze hulpverleningsinstellingen die zeggen niets aan de problemen te kunnen doen.

Conclusie

Er moet een einde komen aan het ontmoedigen van zorgen voor een ander. Door de huidige wet- en regelgeving ondervinden mantelzorgers te veel tegenwerking. Mezzo, de belangenvereniging van mantelzorgers, krijgt hierover steeds meer meldingen binnen. Ook in de media verschijnen hierover verhalen. Het AVRO/TROS consumentenprogramma Radar besteedde onlangs aandacht aan de problematiek van de mantelzorgers. Hun problemen zijn inmiddels wijd en zijd bekend, maar er gebeurt weinig op het gebied van maatregelen.

Hoe worden mantelzorgers tegengewerkt?

• Kostendelersnorm: wanneer je bijvoorbeeld een bijstandsuitkering hebt en gaat samenwonen met een hulpbehoevende naaste word je op je uitkering gekort.
• Medehuurderschap: trek je bij iemand in om te gaan zorgen, dan loop je na het overlijden van degene de kans op straat te komen staan. Je kunt medehuurderschap altijd aanvragen, maar pas na twee jaar is het via de rechter afdwingbaar eEn de woningbouwcorporaties moeilijk doen over het en verlenen van medehuurderschap waarbij ze vragen om een mantelzorgverklaring als bewijs. Probleem is vooral ook bij inwonende ouder en kind, omdat dan vaak geen duurzaam, gemeenschappelijk huishouden wordt aangenomen
• Mantelzorgverklaring: Niet alleen corporaties, ook de gemeente kan vragen om zo’n verklaring. Bijvoorbeeld bij een vergunning voor het plaatsen van een mantelzorgwoning in de tuin. Formeel bestaat een verklaring echter niet waardoor de mantelzorger van het kastje naar de muur wordt gestuurd. Gevolg: vertraging bij het plaatsen van een mantelzorgwoning of geen huurcontract.
• Bijstandsuitkering en samenwonen: wanneer een mantelzorger met een bijstandsuitkering meer dan drie nachten per week doorbrengt bij zijn zorgvrager om hem te verzorgen bestaat er een kans dat er op de bijstandsuitkering wordt gekort.
• Ontmoediging pgb voor mantelzorgers: Er zijn gemeenten die niet willen dat een zorgvrager een mantelzorger betaald vanuit een pgb. Dit uit angst dat meer mantelzorgers betaald willen worden voor hun zorgtaken.
• Sollicitatieplicht: Voor mantelzorgers met een WW-uitkering is het bij intensieve mantelzorg mogelijk maximaal 6 maanden ontheffing te krijgen van de sollicitatieplicht bij het UWV. Voor mantelzorgers met een bijstandsuitkering gelden geen algemene regels en bepaalt de gemeente of er ontheffing sollicitatieplicht wordt gegeven. Er ontstaat hierdoor veel willekeur en de beslissing of je wel of geen ontheffing krijgt is afhankelijk van welke ambtenaar je tegenover je hebt.
• Falende hulpverleningsinstellingen. Uit het voorgaande blijkt, dat veel hulpverleningsinstellingen op de hoogte zijn van de vele knelpunten, maar er machteloos tegenover staan. Ze kunnen vaak niets voor de mantelzorger doen en de signaleringen dat de mantelzorger onder te zware druk staat, die vaak al lang vanuit verschillende hoeken plaatsvinden leiden vaak niet tot structurele oplossingen. Signalen vanuit de naaste familie of vrienden wordt soms genegeerd of men wordt met een kluitje in het riet gestuurd. Vaak worden geen begeleidende gesprekken met de mantelzorger gevoerd. Dit kan ook een kwestie zijn van financiering. Hulpverleners krijgen voor de begeleiding van mantelzorgers geen vergoeding. Met alle gevolgen vandien, bijvoorbeeld dat de juiste diagnose van degene die verzorgd wordt niet wordt gecommuniceerd naar de mantelzorger en/of naaste familie. Gelukkig bestaan er mantelzorgmakelaars, die vooraf advies en hulp geven bij bijvoorbeeld een WMO aanvraag. Ook heeft men vanuit de Wmo recht op gratis cliëntondersteuning. Mantelzorgmakelaars worden soms vergoed door de aanvullende zorgverzekering. Maar zolang de betrekkelijke rechteloosheid van de mantelzorgers voortduurt kunnen die ook niet altijd wat doen.
• Gevoelloze benadering met ingewikkelde juridische procedures om je recht te halen. Er bestaat bij instanties vaak een te groot wantrouwen richting goed bedoelende mantelzorgers die dan met bewijzen moeten komen dat ze goede bedoelingen hebben, terwijl het wantrouwen van de verhuurder niet wordt gestaafd met bewijzen, zodat via een soort omgekeerde bewijslast mantelzorgers moeten aantonen, dat het vaak ongefundeerde wantrouwen onterecht is. Daarbij kan de mantelzorger verzeild raken in eindeloze ingewikkelde juridische en administratieve procedures, die de taak van mantelzorger extra verzwaren.
• Onder druk zetten van potentiële mantelzorgers vanwege bezuinigingen. Bij Mezzo komen signalen binnen, dat gemeenten mantelzorg wel eens proberen af te dwingen, om geen indicatie te hoeven geven voor zorg via de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). Dan kost het ze geen geld. Mezzo maakt zich hier boos over, omdat mantelzorgers vaak zo overbelast zijn dat ze het er maar bij laten zitten.

Met Mezzo vinden wij dat mantelzorgers juist meer erkenning moeten krijgen in plaats van dat ze vanuit wantrouwen worden benaderd. Mezzo is momenteel in gesprek met het ministerie van VWS over de regels die mantelzorgers ontmoedigen in de zorg voor een ander. Wij zoeken met deze notitie de publiciteit om een bijdrage te leveren aan de bekendheid van de problemen van mantelzorgers en bij te dragen aan het streven naar een oplossing ervan.

Bijstandsbond