Onderstaande herinneringen heb ik opgeschreven in 2016. Hiernaast het omslag van een brochure die boer Koekoek geschreven had. De brochure die ik heb met de handtekening van Koekoek moet ik gekregen hebben in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van 1967, op een verkiezingsbijeenkomst van de Boerenpartij in Steenwijk. Ik wilde de handtekening van Koekoek hebben. Ik zat toen op de HBS dus het Jan Hendrik Tromp Meesters lyceum in Steenwijk. De Tweede Kamer verkiezingen vonden plaats op 15 februari 1967.
Ach, was ik nog maar jong en in de jaren zestig. Toen hadden we boer Koekoek. Een criticaster van boer Koekoek en hoe heette zijn partijgenoot en secondant ook alweer, Harmsen geloof ik, schreef een brochure ‘boer Koekoek’. Toen publiceerde boer Koekoek de brochure ‘boer Koekoek over boer Koekoek’. Ik trok bij ons in het dorp naar en bijeenkomst van de Boerenpartij, alwaar men colporteerde met de krant ‘De Vrije Boer’. Want ik had de brochure waarin Boer Koekoek helemaal werd afgemaakt, en ik wilde proberen zijn handtekening erin te krijgen. Maar boer Koekoek ontdekte, dat ik hem die brochure met kritiek voorhield, en hij ontstak in woede. Helaas ben ik die brochure met kritiek kwijt, maar het commentaar van Koekoek heb ik nog wel. Ook Boer Koekoek richtte zich net als Wilders tegen de gevestigde orde, met name tegen wat werd genoemd de ‘Publiek rechtelijke Bedrijfsorganisatie’. Dit was na de Tweede Wereldoorlog het stelsel van produceren met een compromis tussen kapitaal en arbeid, dat de machtige christendemocraten voor ogen stond. Een in wetgeving vastgelegd corporatistisch model. Het poldermodel avant la lettre. Dit model werd vooral uitgewerkt in de landbouw, met het Landbouwschap. De ‘vrije boeren’ onder leiding van Koekoek richtten zich tegen deze gevestigde orde met name tegen de heffingen die het Landbouwschap oplegde. Op het platteland werden in rokerige café zaaltjes felle discussies gehouden tussen voor- en tegenstanders. Nederland was toen nog gedeeltelijk een agrarische natie, ondanks de industrialisering die al eind 19e eeuw is begonnen. Maar Koekoek was eigenlijk niet gevaarlijk. Dat vonden wij ook. Weinigen namen hem serieus. Wij maakten ons vrolijk over die grappige boer Koekoek. Dat is het verschil met Wilders.
meer over de brochures
De brochure met kritiek heette kortweg ‘boer koekoek’. In het voorjaar van 1966 benaderde een groepje journalisten onder leiding van ene W.R. van Ammelrooy Koekoek met de vraag, of ze hem mochten interviewen. En of ze wat foto’s konden krijgen uit zijn prive collectie als illustratie van de brochure. Dat gebeurde. In de interpretatieversie van Koekoek zou er zelfs sprake zijn van een contract, waarbij uitgeverij de Standaard, waar de brochure werd uitgebracht, 1000 euro zou storten in de kas van de Boerenpartij, waarvan de administratie was gevestigd op het huisadres van Koekoek. De brochure verscheen in de loop van 1966. Er wordt o.a. ingegaan op Koekoeks handel en wandel tijdens de Tweede Wereldoorlog, o.a. op de zwarte handel die hij dreef. Daarop spande Koekoek een kort geding aan tegen de journalisten en de uitgever, om de uitgave van de brochure verboden te krijgen. Op 7 juli 1966 deed de rechter uitspraak. Koekoek verloor het kort geding. Daarop bracht Koekoek de brochure commentaar van boer Koekoek op de brochure boer koekoek uit. In precies dezelfde lay-out als de oorspronkelijke brochure. Koekoek formuleerde daarbij ook een felle kritiek opd e Nederlandse rechtspraak en de Nederlandse rechtsorde. Alles mag maar in dit land en zo, er is geen recht. In de brochure die Koekoek uitbracht stonden ook letterlijke brokstukken tekst uit de kritische brochure die Koekoek dan vervolgens weerlegde. Daarop spanden de journalisten een kort geding aan tegen Koekoek om de brochure van Koekoek verboden te krijgen wegens een inbreuk op de auteurswet. Dat kort geding wonnen ze. Koekoek moest zijn brochure uit de handel nemen. Maar er waren al 20.000 exemplaren van verkocht. En Koekoek bracht daarop de brochure uit die hierboven staat afgebeeld. Om zich aan de rechterlijke uitspraak te houden wordt de oorspronkelijke brochure niet meer letterlijk geciteerd, maar in de bewoordingen van Koekoek. Er zijn inhoudelijk wel parallellen tussen de opstelling van Wilders en Koekoek, bv dat Koekoek zich ook een slachtoffer-rol probeerde aan te meten, maar de rechtszaken gingen toch over heel andere dingen, nl wel of geen inbreuk opd e Auteurswet van 1912. Saillant detail is, dat volgens de rechter toen politieke artikelen in kranten en tijdschriften niet onder de Auteurswet vielen, dus dat je ruim uit die artikelen mag citeren. Of zelfs het halve artikel overnemen. Dus om het naar deze tijd door te trekken ik vraag me af of je eigenlijk wel verkeerd handelt in strijd met de Auteurswet als je een artikel uit een krant bv op internet gaat verspreiden. Het kan zijn dat de Auteurswet sindsdien op dit punt veranderd is en deze vrijheid ingeperkt. Ik weet het niet.
Ik herinner me verder dat boer Koekoek op een gegeven moment ging spreken in Scherpenzeel, en dat broer Rudolf en mijn vader daar naartoe gingen, want Va was fel tegen boer Koekoek en ze wilden hem op de bijeenkomst van repliek dienen. Ze wilden voorkomen dat hij in de Grote Veenpolder van Weststellingwerf en elders op het Friese platteland voet aan de grond kreeg onder de boerenbevolking. Dat moet geweest zijn in het jaar dat mijn broer Rudolf voor hij zijn studie begon een jaar opp de boerderij werkte denk ik. Ik kan het hem niet meer vragen. Ik ging niet mee. Later was Va een beetje boos omdat ik alle politieke partijen aanschreef om informatie en de beginselprogramma’ś en brochures opvroeg, werkelijk van alle politieke partijen, en dat ik dus ook exemplaren van de Vrije Boer kreeg. Ik had op een morgen wat exemplaren van die krant in de achterkamer waar wij altijd aten en waar we bezoek ontvingen op tafel liggen, en toen kwam bij Va de landbouw voorlichting op bezoek. Daar moest je een goede indruk op maken. Dus Va was boos, dat ik die blaadjes van de Boerenpartij op tafel had laten liggen, zodat de landbouw voorlichting de indruk zou kunnen krijgen dat wij aanhanger waren. En Va was dus een felle tegenstander van de Boerenpartij. Hij vond dat de Boerenpartij de boerenstand in discrediet bracht.