Het Centraal Plan Bureau (CPB) heeft gisteren haar doorrekening van de effecten van het klimaatakkoord gepresenteerd. ‘De gepresenteerde effecten zijn ramingen en dus onzeker. Het is niet mogelijk een betrouwbaarheidsinterval aan te geven’. We weten dus nu eigenlijk nog niks. Wat we wel weten, is wat we in ons dagelijks leven merken op het gebied van koopkracht, inkomen, hoge energierekeningen, een toenemende kloof tussen arm en rijk, verdwijning van de biodiversiteit om ons heen, etc.
Mensen met lage inkomens, die nu al minstens 20% van hun inkomen aan energie uitgeven merken dat ze daaraan steeds meer geld kwijt zijn terwijl ze geen geld hebben om investeringen te doen in hun vaak tochtige huizen die een energiezuiniger leven mogelijk maken. Je krijgt energiearmoede: om toch vanuit een zekere wanhoop te bezuinigen op energie ga je minder vaak dan eigenlijk noodzakelijk onder de douche, draai je de kachel wat lager als het toch koud is en sla je af en toe warm eten koken over.
De koopkrachtplaatjes van het CPB vormen een schril contrast met de dagelijkse ervaringen. Dat zit zo. Het CPB berekent prijsstijgingen, de effecten van het overheidsbeleid en de ontwikkeling van de lonen en uitkeringen. Belastingverlagingen, stijgende toeslagen en loonsverhogingen leiden tot meer inkomen. Overigens profiteren niet alle groepen van de belastingverlagingen. Trek van de inkomensstijgingen de inflatie af, en je hebt het koopkrachtplaatje. Maar dat zijn gemiddelden. Wie in zijn werk op de nullijn zit, of in een sector werkt met weinig loonsverhoging, of wie een pensioen heeft dat jarenlang niet geïndexeerd is merkt niets van een koopkrachtstijging. En het maakt voor je energierekening nogal wat uit of je in een goed geïsoleerde nieuwbouw flat zit of in een slecht geïsoleerd huis. Het CPB maakt geen uitsplitsing naar leefmilieu. Dus veel mensen gaan er in werkelijkheid op achteruit. Het CPB waarschuwt daar zelf ook voor, de koopkrachtplaatjes zijn gemiddelden.
Maar de berekeningen van het CPB over het klimaatakkoord geven wel een ruwe schets van een trend die we ook in ons dagelijks leven merken: de groeiende kloof tussen arm en rijk en een toenemende armoede onder sommige groepen.
Volgens de berekeningen gaan in de nabije toekomst de lage inkomensgroepen tot 184% van het Wettelijk Minimum Loon (WML) er in koopkracht 1,8% op achteruit, de hogere groep (meer dan 390% van het WML) gaat er 0,8% op achteruit. Wat daarbij opvalt, is dat het CPB een uitsplitsing heeft gemaakt tussen de effecten van het totale klimaat en energiebeleid, inclusief niet alleen klimaatakkoord maar ook andere maatregelen van de regering, en anderzijds de effecten van het klimaatakkoord alleen. De bovenstaande cijfers hebben betrekking op het totale plaatje. De inkomenseffecten van het klimaatakkoord, met haar 600 maatregelen als zodanig zijn minder onrechtvaardig. Alle huishoudens gaan er tussen 0,3% en 0,5% op achteruit.
Met andere woorden: het grootste deel van de de sociale onrechtvaardigheid van het milieubeleid en ander regeringsbeleid (bv verhoging van energiebelasting en belastingverlagingen waar de rijken het meest van profiteren) zit em in het neoliberale beleid van de regering BUITEN het klimaatakkoord.
We hebben een rechtse, neoliberale regering die de armen armer maakt en de rijken rijker waarbij ze handig gebruik maken van noodzakelijke milieumaatregelen om de in mijn ogen onrechtvaardige samenleving nog onrechtvaardiger te maken. En ondertussen kan rechts de drammerige milieubeweging de schuld geven.
Dit regeringsbeleid, niet het klimaatakkoord, is desastreus voor het draagvlak van een goed milieubeleid onder lagere en midden inkomensgroepen. Ze zullen gedeeltelijk de klimaatveranderingen en de noodzakelijke maatregelen in twijfel trekken terwijl de oorzaak van de toenemende lasten die je niet meer kunt betalen elders ligt. Premier Rutte heeft razendsnel gereageerd en compenserende maatregelen aangekondigd. Eerst zien dan geloven. Zijn de neoliberalen van hun geloof afgevallen? Ik geloof er geen barst van. In tegenstelling tot Jesse Klaver, die Rutte hoorde zeggen dat hij het Groen Links programma gaat uitvoeren. Maar drastische maatregelen om de kloof tussen arm en rijk te verkleinen zal men niet nemen.
Piet van der Lende