 |
| Prinses Laurentien wil de kinderarmoede bestrijden |
De afgelopen tijd waren er twee initiatieven om de armoede in Nederland
nu eindelijk eens aan te pakken. Op dinsdag 26 maart presenteerde prinses Laurentien van het Huis van Oranje een nieuw initiatief: een
brede alliantie van maatschappelijke organisaties en bedrijven die de
kinderarmoede willen bestrijden. Daaronder veel gemeenten, ook de gemeente Amsterdam en bedrijven als Rabobank, Menzis, de Aldi en
Unilever. Daarnaast vele gerennomeerde organisaties en instituties
zoals diverse GGD-en, Jantje Beton, Humanitas, en de ANWB. Politieke
partijen en vakbonden ontbreken. Alleen PvdA-Groen Links Noorderveld
staan erbij. Ik zag dat de SAG Gezondheidscentra ook meedoen, dus
mijn huisarts doet ook mee. Op de nieuwe website staat als
doelstelling dat men ernaar streeft dat in 2030 kinderen niet meer de
dupe zijn van armoede en dat er geen gezinnen meer zijn die in
armoede vervallen. De Alliantie Kinderarmoede is ontstaan vanuit een
samenwerking tussen Missing Chapter Foundation, een club opgericht
door prinses Laurentien, Alles is Gezondheid en het Nederlands
Centrum Jeugdgezondheid (NCJ).
Het tweede initiatief was de start van een campagne en de opbouw van een
sociale beweging om het wettelijk minimumloon van 9,82 euro bij een
38-urige werkweek te verhogen naar 14 euro. De campagne ging
zondagmiddag 14 april van start in Rotterdam Zuid. Demonstranten
verzamelden zich op het Afrikaanderplein, middenin een van de armste
wijken van ons land. Zij trokken naar de Kop van Zuid, waar ze een
monument van het cijfer 14 onthulden nabij een
bouwplaats waar het duurste appartement van Nederland zal worden
gebouwd. De bouw gaat 15-20 miljoen euro kosten.
De actievoerders ageerden tegen de groeiende ongelijkheid tussen arm en rijk in Nederland die ze willen aanpakken. Het minimumloon, waar zo’n
half miljoen werknemers voor moeten werken, is de afgelopen decennia sterk achtergebleven bij de reële loonstijging. Omdat het minimumloon achterblijft blijven ook de AOW en de bijstandsuitkeringen achter omdat ze gekoppeld zijn aan het wettelijk minimumloon. De stijging van het wettelijk minimumloon naar 14 euro
moet deze onrechtvaardigheid op zijn minst gedeeltelijk compenseren. https://www.veertien.nu
Het tweede initiatief is heel wat concreter. Terwijl in het initiatief
van prinses Laurentien vage voorstellen worden gedaan voor lokale,
beperkte donaties aan mensen die in armoede leven, wordt in het
tweede initiatief concreet voorgesteld de minimumlonen en de daaraan
gekoppelde uitkeringen drastisch te verhogen om de armoede over de
gehele linie structureel te bestrijden. Je kunt van de kapitalisten
die met Laurentien samenwerken ook niet verwachten dat ze gaan pleiten voor loonsverhogingen. Ook al hebben de grote bedrijven en de miljonairs
in Nederland geld zat. Komt er eindelijk een drastische herverdeling
van de rijkdom? Gaat de Rabobank haar miljardenwinsten investeren in
bestrijding van de armoede? Rabobank maakte in 2018 12% meer winst
dan het jaar ervoor. De winst steeg naar € 3 miljard, met als
belangrijkste drijvers lagere kosten en een goed economisch klimaat.
Die lagere kosten ontstonden dan weer door te snijden in het
personeelsbestand. En de bank had ook tegenvallers. De bank moest in
2018 € 100 miljoen extra operationele kosten uitgeven door de
afhandeling van het derivatendossier. Dat is het schandaal met de
rentederivaten, oftewel renteswaps, waarbij banken aan duizenden
kleine ondernemers een product hebben verkocht dat ze onverwacht veel
geld kan kosten bij een dalende rente. De regering en de Autoriteit
Financiële Markten (AFM) grepen in en nu moet de bank
schadeloosstellingen betalen. Het derivatendossier moet overigens
niet worden verward met het libor schandaal bij de Rabobank. Het
libor rentetarief vormde vier jaar geleden de spil van een wereldwijd
miljardenschandaal met daarin een prominente rol voor de Rabobank.
 |
| Unilever topman Paul Polman: ‘Marc Rutte en ik zijn goede vrienden’ |
Kunt u zich voorstellen dat ik wat wantrouwig ben bij die brede alliantie om de kinderarmoede te bestrijden en meer sympathie heb voor de actie het minimumloon te verhogen? Unilever topman Polman die meer dan tien miljoen euro per jaar verdient, pleitte voor het afschaffen van de dividendbelasting, terwijl multinationals nu in veel gevallen al 0% winstbelasting betalen over het vele geld dat ze verdienen. Met zo’n winstbelasting zou een groot deel van de armoede in Nederland effectief bestreden kunnen worden. Gaat Polman nu de armoede bestrijden? In ieder geval is duidelijk, dat de grote bedrijven het initiatief kunnen aangrijpen om hun geschonden imago wat op te
poetsen met lokale beperkte initiatieven waarbij de onrechtvaardige
verdeling tussen arm en rijk een beetje buiten de discussie blijft.
Laten we de doelstellingen van het initiatief van prinses Laurentien wat
nader beschouwen. De eerste vraag is wel, waarom alleen bestrijding
van armoede onder kinderen? Is armoede onder ouderen, of van
baanlozen, of migranten en andere groepen niet net zo erg? In Trouw
van 26 maart levert Cok Vrooman, ‘armoede deskundige’ van het SCP
en hoogleraar aan de universiteit van Utrecht kritiek op de plannen
en initiatieven van prinses Laurentien. “Kinderen zijn niet arm.
Hun ouders zijn arm”, zegt hij. Tot nu toe is er in Nederland veel
gedaan om de gevolgen van armoede te beperken. Door bijvoorbeeld het
aanbieden van muzieklessen, sportclubjes of een computer aan kinderen
in armoede. Maar dit lost het armoedeprobleem niet op, stelt Vrooman.
 |
| Cok Vrooman |
Om armoede te bestrijden is het volgens Vrooman logisch om te kijken
naar het inkomen van ouders en de uitgaven die ze doen. Ouders hebben
geen werk, kunnen niet genoeg uren maken, verdienen te weinig per uur
of hebben bijzondere uitgaven, bijvoorbeeld door ziekte. Volgens
Vrooman moet voor verschillende thuissituaties bekeken worden hoe
armoede structureel kan worden aangepakt. “Kijk naar de oorzaken
van een te laag inkomen. Voor een eenoudergezin werkt de ene oplossing, waar diezelfde oplossing voor een gezin met licht verstandelijk beperkte ouders niet effectief is.” Vrooman benadrukt dat het voor kinderen belangrijk is dat zij ook echt onderwijs volgen op het niveau dat ze aankunnen, want dat is voor hun latere leven doorslaggevend.
Ik voeg hieraan toe dat een punt is natuurlijk, dat
bestrijding van alleen kinderarmoede politiek wat minder
controversieel is dan de bestrijding van armoede onder andere
groepen. Kinderen, daarvan zegt iedereen, die kunnen er nog niks aan
doen dat ze in armoede leven. Maar baanlozen, zeggen vele aanhangers
van het neoliberalisme, laten die maar gaan werken voor een flexibel
laag loontje, dan komen ze vanzelf hogerop door hun contacten. Het is
hun eigen schuld dat ze in armoede leven als ze dat niet doen. Dus
dat ligt controversiëler, en dat kun je niet hebben als je een breed
opgezette campagne wilt waar miljoenen achteraan lopen waarbij je je
imago wat wilt oppoetsen.
De argumenten voor armoedebestrijding van Cok Vrooman en waarschijnlijk ook de argumenten van het Laurentien-initiatief hoor je wel vaker. De discussie gaat er dan over, of je armoede moet bestrijden door de
minimuminkomens structureel te verhogen, of dat dit geen oplossing is
voor individuele en lokale problemen in veel gevallen en of
kleinschalige hulpverleningsinitiatieven niet een betere methode
zijn. Tegenstanders van verhoging van het minimum gebruiken meestal
deze argumenten. Punt is natuurlijk dat het geen tegenstelling is.
Aan de ene kant kun je niet alle individuele problemen oplossen als
je het minimumloon structureel verhoogt tot 14 euro, aan de andere
kant kun je individuele problemen niet oplossen (of alleen oplossen
bij schulden als de mensen op een mensonterende 50 euro in de week
worden gezet) als er structureel te weinig inkomen binnenkomt die wat
meer ruimte biedt om de individuele problemen aan te pakken.
Vooralsnog is het aantal vermelde initiatieven op de website van het initiatief tegen kinderarmoede nogal mager en zal dus de armoede niet
structureel oplossen. Gemeente Hoogeveen zet in op een integrale
aanpak van kinderarmoede via signaleren, bespreken en doorverwijzen
vanuit onderwijs, sport en wonen. In gesprek met kinderen zelf worden
oplossingen gezocht en via nieuwe samenwerkingen kunnen kinderen
blijven meedoen. Dat klinkt nogal vaag. Als Pa en Ma geen geld
hebben, wat doe je daar dan aan? Zwitsal (van Unilever) geeft gratis
producten voor gezinnen onder de armoedegrens via consultatiebureaus
en jeugdzorg. Dat zullen ze bij Zwitsal wel een win-win situatie
noemen: arme kinderen worden geholpen en de consultatiebureaus zijn
meer geneigd hun contracten met Zwitsal af te sluiten, nietwaar? Het derde initiatief dat wordt vermeld is de publieksacademie. Op 3 juni wordt een publieksacademie in de stadsschouwburg Groningen georganiseerd. Een bijeenkomst voor lezers van ruim 40 weekbladen om het onderwerp Kinderarmoede bespreekbaar te maken en begrip te creëren voor deze problematiek. Ook een vaag verhaal.
Staatssecretaris van Sociale Zaken voor de VVD Tamara van Ark in het kabinet Rutte wordt vervolgens uitgebreid op de website geciteerd. Samengevat: ze vindt de armoede onder kinderen heel erg. En zet dus in op
individualisering van het armoedeprobleem, een initiatiefje hier en
daar. Nee, mevrouw van Ark, oplossingen komen pas uit een combinatie
van drastische verhogingen van het minimumloon in combinatie met een
betere bijzondere bijstand voor individuele problemen. Ook daar moet
meer geld naartoe.
Het initiatief van Laurentien zet in op lokale initiatieven voor
kleinschalige problemen. Dit is voor oplossing van het
armoedeprobleem de ene kant van het verhaal. Ook in het initiatief
minimumloon 14 euro worden lokale comité’s opgericht van leden en
niet-leden van de FNV die behalve meedoen aan de campagne vanuit de
nieuwe organisatiestructuren ook problemen dichtbij huis, in de
lokale gemeenschappen en de buurten aan de orde kunnen stellen. Als
prinses Laurentien nu even verklaart dat het haar niet gaat om tot niets verplichtende charitas van de rijken die de onrechtvaardige tegenstelling tussen arme en rijk buiten beschouwing laat, maar om de structurele rechten van mensen die in armoede leven, en dat daar een redelijk inkomen om van te leven bijhoort, dus verhoging van het minimumloon tot 14 euro, dan kunnen er op lokaal niveau mooie samenwerkingsverbanden ontstaan. #samenvoor14
Piet van der Lende