Dit artikel verscheen eerder in het maandblad uitkeringsgerechtigden (MUG) van juni 1994.
Op het spreekuur van de Bijstandsbond kwam een bejaarde mevrouw, die bijzondere bijstand had aangevraagd voor een seniorenbed. Een andere bejaarde had bijzondere bijstand aangevraagd voor enkele eenmalige uitgaven, zoals de aanschaf van een nieuwe wasmachine, die ze van haar AOW niet kon betalen. In beide gevallen werd de aanvraag afgewezen.
Het blijkt in de praktijk nogal moeilijk bij de Sociale Dienst in Amsterdam bijzondere bijstand te verkrijgen voor dit soort uitgaven. Bij het aanvragen van bijzondere bijstand voor duurzame gebruiksgoederen gaat de Sociale Dienst er behoudens bijzondere situaties van uit, dat je dit uit je reguliere uitkering kunt betalen. Je wordt geacht circa 10 procent van je uitkering voor de vervanging van duurzame gebruiksgoederen te kunnen reserveren. In andere (rijkere) gemeenten is men vaak wat soepeler. Ongeveer een jaar geleden is er een verdere verslechtering van de regels voor bijzondere bijstand tot stand gekomen: tandartskosten, zoals de sanering van je gebit, die niet door het ziekenfonds werden betaald, werden eerst vergoed door de bijzondere bijstand. Dit is nu bijzonder moeilijk geworden en wordt in de meeste gevallen afgewezen. Ondanks de voorlichtingscampagne die de Sociale Dienst van Amsterdam enige tijd geleden organiseerde en ondanks het specifieke voorlichtingsproject waarbij bejaarden worden bezocht door banenpoolers, die hen wijzen op hun rechten, is de dienst dus niet bepaald soepel bij het verstrekken van bijzondere bijstand.
Een van de spreekuurmedewerksters van de Bijstandsbond kreeg bij telefonisch contact met de afdeling W.B.O. zelfs te horen: ,,Aanvragen voor bijzondere bijstand van bejaarden voor de aanschaf van duurzame gebruiksgoederen wijzen wij altijd af.” Dit wordt bevestigd door cijfers uit het jaarverslag van het voorlichtingsproject voor bejaarden (het zogenaamde BOB-project). In verreweg de meeste gevallen heeft de verstrekking van bijzondere bijstand aan bejaarden betrekking op de kosten van maatschappelijke zorg en medische dienstverlening, dus niet op de aanschaf van duurzame gebruiksgoederen.
Cliënten krijgen ook nogal eens te horen: ,,Gaat u maar naar de Gemeentelijke Kredietbank om een lening aan te vragen.” Ook komt het voor dat cliënten die om een formulier voor bijzondere bijstand vragen direct al te horen krijgen: ,,Daar komt u niet voor in aanmerking.” Toch altijd proberen want nee heb je en ja kun je krijgen! Bovendien is de ambtenaar verplicht je een formulier te verstrekken, zodat je een officiële aanvraag kunt indienen, en waarbij je tegen een beschikking waar een afwijzing in staat, in beroep kunt gaan. Tijdens een beroepsprocedure kun je de bijzondere omstandigheden die in jouw situatie van toepassing zijn nogmaals toelichten. Roep daarvoor de hulp in van bijvoorbeeld het Buro voor Rechtshulp.
In beroep gaan duurt lang maar het heeft zeker zin. In de top tien van de onderwerpen waarop de bezwaarschriften betrekking hebben heeft de afhandeling van aanvragen voor bijzondere bijstand de hoogste score. Het komt nogal eens voor, dat een cliënt bij een beroepsprocedure alsnog gelijk krijgt. Uit het verslag over 1992 van de afdeling bezwaar en beroep blijkt, dat cliënten over het algemeen (dus niet alleen bij het afwijzen van bijzondere bijstand) in 44 procent van de beroepsprocedures alsnog gelijk krijgen.
Tot slot: wanneer je voor een bepaalde uitgave bijzondere bijstand wilt aanvragen, betaal dan niet eerst, maar vraag een pro forma-nota waar op staat hoeveel het gaat kosten en ga daarmee naar de Sociale Dienst.
Piet van der Lende